Kỹ thuật nuôi trăn hiệu quả kinh tế cao

Trăn là một loại động vật có thể nuôi dưỡng dễ dàng và có giá trị kinh tế lớn. Thịt trăn có khả năng chế biến thành nhiều món ăn khác nhau. Da của trăn có thể được sử dụng để làm ví, túi xách và trang sức. Mỡ trăn có công dụng chữa bỏng, làm giảm ngứa trên da; đồng thời, nó cũng có tác dụng cầm máu cho những vết thương đang chảy máu.

Giá trị kinh tế của trăn

Giá trị kinh tế của trăn rất đa dạng. Không chỉ dùng làm thực phẩm, trăn còn được coi là nguồn dược liệu quý giá.

• Da trăn được đun thành than và tán thành bột, sau đó trộn với mỡ để bôi chữa ghẻ hiệu quả.
• Mật trăn ngâm rượu có tác dụng xoa bóp vết thương tụ máu và khớp sưng đau, hiệu quả như mật gấu, dùng chữa mắt sưng và đau bụng.
• Thịt trăn thường được làm chà bông cho phụ nữ sau sinh, giúp phục hồi sức khỏe và giảm đau nhức.
• Mỡ trăn chứa nhiều chất béo như palmitin và olein, có tác dụng điều trị các vấn đề về da.
• Xương trăn nấu cao có thể giúp chữa đau lưng và nhức xương, đặc biệt là cột sống.
• Máu trăn pha với rượu giúp bổ máu và chữa các bệnh liên quan đến chóng mặt, hoa mắt.

Đặc điểm của loài trăn

Trăn là một loại động vật thuộc lớp bò sát, có kích thước rất đa dạng, có thể dài từ 50 cm đến 10 m. Tuy nhiên, phần lớn các loài trăn thường có kích cỡ trung bình hoặc lớn. Ở vùng cuối cơ thể, ngay trước hậu môn, trăn có sự hiện diện của một di tích gọi là đai hông và xương đùi, phần này hơi lộ ra ngoài với hai cựa có hình dạng giống như cựa của gà. Trăn có hai phổi hoàn chỉnh, trong đó phổi bên phải dài hơn so với phổi bên trái. Cấu tạo của xương hàm của trăn rất đặc biệt, các khớp nối giữa chúng lỏng lẻo, cho phép chúng có khả năng di chuyển linh hoạt, điều này giúp trăn có thể há miệng và nuốt những con mồi có kích thước lớn. Hai hàm của trăn đều mang răng, các chiếc răng ở phía trước thường dài hơn so với các chiếc răng ở phía trong, và trăn không có nọc độc.

Hệ cơ bắp của trăn rất mạnh mẽ và được sử dụng để quấn chặt và tiêu diệt con mồi. Số lượng đốt sống của trăn rất lớn, dao động từ 300 đến 450 đốt. Màu sắc của cơ thể trăn rất đa dạng tùy thuộc vào từng loài, nhưng thường có những hoa văn kiểu lưới ở phần lưng. Những hoa văn này giúp trăn ngụy trang, cho phép chúng có thể phục kích con mồi một cách tài tình. Hiện tại, trên toàn cầu có khoảng 22 giống và 80 loài trăn khác nhau.

Trăn là loại động vật thích môi trường ấm áp và ẩm ướt. Chúng có thể dễ dàng chịu đựng nhiệt độ cao vào mùa hè, nhưng lại rất nhạy cảm với cái lạnh. Vào mùa đông ở các tỉnh miền Bắc, trăn thường tìm kiếm những nơi kín đáo để trú ẩn qua những ngày giá rét, trong khi đó ở đồng bằng Nam Bộ, vào mùa khô, chúng thường chui rúc dưới các lớp cỏ để tránh sự nóng bức. Trong khoảng thời gian trú đông và vào những tháng mùa khô, trăn sẽ nằm yên một chỗ, các hoạt động hô hấp trở nên khá yếu ớt, và quá trình trao đổi chất giảm đến mức tối thiểu. Nguồn năng lượng duy trì sự sống trong giai đoạn này chủ yếu đến từ lượng mỡ dự trữ mà chúng đã tích trữ vào cuối mùa thu hoặc cuối mùa mưa.

Thói quen hoạt động của trăn trong suốt một ngày cũng khá rõ ràng. Chúng hoạt động chủ yếu vào ban đêm và thường tìm những nơi kín đáo để ẩn mình suốt ban ngày. Trong môi trường nuôi nhốt, người ta thường thấy trăn nằm cuộn tròn lại thành một hình cầu và ngủ liên tục. Thời gian hoạt động của trăn cũng thay đổi tùy thuộc vào độ tuổi, nói chung, trăn nhỏ sẽ tìm kiếm thức ăn sớm hơn so với trăn đã trưởng thành.

Cách làm chuồng nuôi trăn

Việc xây dựng chuồng nuôi là một yếu tố cực kỳ quan trọng trong quá trình nuôi trăn, vì trăn là một loài rất khỏe mạnh. Chúng có thể dễ dàng bẻ gãy các thanh sắt có đường kính từ 8 đến 12 mm nếu như chúng có thể chui được đầu ra ngoài.

Chuồng nuôi có thể được làm từ nhiều chất liệu khác nhau như gỗ, nan tre, sắt, hay lưới mắt cáo. Thiết kế chuồng cần có các khe hoặc lỗ có kích thước từ 1 đến 2,5 cm, tùy thuộc vào loại trăn mà bạn nuôi. Việc này không chỉ giúp dễ dàng trong việc vệ sinh mà còn ngăn không cho trăn chui ra ngoài.

Kích thước lý tưởng cho ô chuồng nên có chiều cao từ 0,6 đến 0,7 mét, chiều rộng từ 0,5 đến 0,6 mét, và chiều dài khoảng 2,4 mét. Với diện tích này, bạn có thể nuôi các loại trăn với số lượng như sau: đối với trăn sơ sinh nặng khoảng 0,5 kg, có thể nhốt từ 8 đến 12 con; với trăn trưởng thành nặng từ 0,7 đến 2 kg, số lượng nhốt là từ 5 đến 7 con; đối với trăn nặng từ 2,5 đến 5 kg, bạn có thể nhốt từ 3 đến 4 con; và cuối cùng, đối với những con trăn nặng trên 5 kg, chỉ nên nhốt từ 2 đến 3 con.

Nếu có điều kiện với một khu đất rộng rãi, bạn nên xây dựng chuồng kết hợp với khu vực vườn rừng để cho trăn có thể chăn thả. Hãy đảm bảo rằng khu vực này được rào chắn bằng lưới sắt đã được tráng kẽm chắc chắn để bảo vệ an toàn cho trăn.

Giống trăn nuôi

Sau khi ấp trong khoảng từ 53 đến 55 ngày, trứng sẽ nở ra trăn giống. Để nuôi chúng, phải cho ăn các loại thực phẩm như gà con mới nở, chuột nhỏ hay chim cút nhỏ. Trong vòng 3 đến 5 ngày đầu tiên, nên sử dụng gà con hoặc chuột sống làm mồi, thả chúng vào chuồng để trăn có thể bắt mồi, sau đó lấy trăn ra nhẹ nhàng và thả vào chuồng nuôi.

Tần suất cho trăn con ăn là khoảng 3 đến 5 ngày một lần. Đặc biệt, khi trăn lớn, bạn có thể bắt mồi và thả ra ngoài để trăn có cơ hội nuốt mồi, sau đó có thể tiếp tục cho trăn ăn thêm một con mồi thứ hai. Lượng thức ăn sẽ tăng dần theo độ tuổi của trăn; khi trăn được 2 tháng tuổi, chúng cần 2 con gà hoặc chuột nhỏ, còn khi trăn được 3 tháng tuổi thì có thể cho ăn 3 con gà nhỏ. Nếu sau 7 đến 10 ngày không có thức ăn, trăn sẽ tranh giành nhau và có thể cắn nhau, gây thương tích và bệnh tật.

Ngoài ra, cần chuẩn bị máng chứa nước cho trăn uống hoặc tắm nước để giúp chúng dễ dàng lột da hơn. Hàng ngày, cần dọn dẹp phân trong chuồng vì lượng phân thải ra không nhiều, phần lớn là phân khô và ít gây mùi hôi. Khoảng 5 đến 7 ngày, cần thay nước hoặc đưa trăn ra tắm trong chậu nước để giúp chúng dạn người và sạch sẽ hơn.

Trăn giống nuôi khoảng 4 đến 5 tháng sẽ có chiều dài khoảng 0,8m, lúc này nên xem xét nuôi riêng chúng thành trăn thịt.

Kỹ thuật chăn nuôi trăn

Thức ăn cho trăn chủ yếu là các loài động vật có nhiệt độ cơ thể ấm (như gà, vịt, chim cút non), thú có guốc nhỏ (như thịt heo, bò, dê, cheo mễn) và các loài gặm nhấm (như thỏ, chuột).

Nước là yếu tố quan trọng cho sự sống của trăn, dù rằng nhu cầu nước không lớn và không cần thường xuyên, bởi vì lượng nước có trong thực phẩm đã đủ đáp ứng nhu cầu cơ thể của nó. Sau khi ăn xong, trong quá trình tiêu hóa, trăn cần bổ sung nước. Vào những ngày nóng nực, đặc biệt là khi chuẩn bị thay da, trăn thường ngâm mình trong nước. Nước hỗ trợ quá trình lột xác diễn ra nhanh chóng và dễ dàng hơn; thiếu nước sẽ khiến lớp vẩy sừng khó bong tróc. Do đó, trong chuồng nuôi cần phải có một chậu nước dành cho trăn.

1. Kỹ thuật nuôi trăn thịt

Nuôi trăn thịt là một công việc đòi hỏi sự chú ý đặc biệt đến chế độ ăn uống và dinh dưỡng của chúng. Đối với trăn con, từ thời điểm 1 tháng tuổi và nặng khoảng 0,5 kg, bạn chỉ cần cho chúng ăn một lần mỗi tuần, và tổng lượng thức ăn khoảng 0,5 kg trong một tháng.

Đối với những con trăn có trọng lượng từ 1 đến 5 kg, bạn nên cho ăn từ 2 đến 3 lần trong tháng, mỗi lần cung cấp từ 1 đến 1,5 kg thức ăn cho chúng. Việc này giúp đảm bảo chúng nhận đủ năng lượng và dưỡng chất để phát triển khỏe mạnh.

Khi trăn đạt trọng lượng từ 6 đến 10 kg, chế độ ăn uống được điều chỉnh lại, nên cho ăn hai lần trong tháng, mỗi lần khoảng 1,5 đến 1,7 kg thức ăn. Điều này giúp giữ cho chúng ổn định và không bị thiếu chất dinh dưỡng.

Còn đối với những con trăn nặng hơn 10 kg, bạn cần cho chúng ăn ít hơn, khoảng 8 đến 20 ngày cho một lần, mỗi lần từ 3 đến 5 kg thức ăn, tùy thuộc vào nhu cầu của chúng.

Ngoài việc cung cấp thức ăn chính, việc bổ sung vitamin cũng rất quan trọng. Bạn nên thêm các loại vitamin như B1, B6, B12, C, A, D, E, PP… vào nước uống cho trăn, hoặc có thể cho chúng uống trực tiếp sau mỗi lần ăn. Điều này sẽ giúp trăn khỏe mạnh hơn và tăng cường sức đề kháng.

2. Kỹ thuật nuôi trăn sinh sản

Trăn thường sống một mình, chỉ đến mùa sinh sản mới tìm bạn. Thời gian phối giống diễn ra từ tháng 10 đến tháng 1 năm sau, với tháng 11-12 là thời điểm lý tưởng. Trước khi phối giống khoảng một tháng, cần cho trăn cái ăn nhiều để tích trữ dinh dưỡng và tạo trứng. Độ tuổi thích hợp để trăn phối là 28-30 tháng. Khi trăn cái sẵn sàng giao phối, chúng sẽ phát ra mùi đặc trưng để thu hút trăn đực. Lúc này, nên cho trăn đực có sức khỏe tốt và trọng lượng tương đương hoặc lớn hơn tham gia, quá trình giao phối sẽ kéo dài từ 1-3 giờ. Nên thực hiện phối kép để tăng khả năng thụ thai và tỷ lệ nở tốt. Thời gian mang thai của trăn cái kéo dài từ 120-140 ngày. Trong thời gian này, không nên cho ăn hoặc chỉ cho ăn ít để không làm chèn ép trứng. Khi sắp đẻ, trăn cái sẽ di chuyển trong chuồng, đào đất và tìm chỗ có rơm, cỏ khô để sinh sản. Có thể chuẩn bị ổ đẻ cho trăn bằng bao xác rắn chứa trấu đặt ở góc chuồng, nơi yên tĩnh và không có gió lùa.

Mỗi lần trăn cái có thể đẻ từ 10-100 quả trứng. Sau khi đẻ, trăn cái sẽ quấn quanh để ấp trứng. Cần kiểm tra trứng thường xuyên, nếu thấy trứng to đều, trắng, khô ráo và có vỏ bóng thì đó là trứng tốt. Ngược lại, nếu có quả quá lớn hoặc quá nhỏ, vỏ bị xỉn, cần phải loại bỏ. Thời gian ấp trứng kéo dài từ 53-55 ngày đến khi nở. Trăn con sẽ tự cắt vỏ trứng để ra ngoài. Trong 1-2 ngày đầu, nếu có trăn con yếu không tự ra được, cần thả trứng vào nước ấm để kích thích.

Đối với trứng chưa nở, có thể hỗ trợ bằng cách xé vỏ 1cm và nhẹ nhàng kéo đầu trăn con ra. Trăn mới nở có chiều dài từ 50-60cm, nặng khoảng 80-140g. Sau khi nở, trăn con có thể sống tự lập 3-5 ngày nhờ vào khối noãn hoàng trong bụng. Sau thời gian này, chúng sẽ bắt đầu đói và lột xác lần đầu. Cần cho trăn khỏe mạnh ăn 4-5 lần/tháng, còn trăn yếu thì 10 lần/tháng. Thực phẩm phù hợp là thịt lợn nạc, thịt bò, dê… tươi ngon, thái nhỏ. Khi cho trăn con ăn, dùng một que nhỏ gắn vào miếng mồi, giữ đầu trăn bằng tay trái, tay phải đưa thực phẩm vào miệng. Tránh thọc que quá sâu để không gây thương tích. Sau khi cho thức ăn vào miệng, không được rút que mà gạt ngang về phía mép trăn để thức ăn ở lại. Khi thực hiện thao tác, bạn cần phải cẩn thận và nhẹ nhàng. Điều này giúp tránh làm gãy răng hoặc làm rơi trăn từ vị trí cao xuống đất.

3. Cách nhận biết trăn đực và trăn cái

Việc phân biệt trăn đực và trăn cái không dễ dàng, do cả hai có hình dạng và màu sắc khá giống nhau. Hơn nữa, cơ quan sinh sản của chúng nằm bên trong, làm cho việc nhận diện càng khó khăn hơn.

Dưới đây là một số điểm khác biệt:

• Đuôi trăn đực thường dài hơn và phần đầu đuôi phình ra, trong khi trăn cái thì phần đuôi lại thắt lại.
• Trăn đực thường nhỏ hơn trăn cái về kích thước và trọng lượng.
• Số lượng vảy bụng của trăn đực ít hơn nhưng số lượng vảy đuôi lại nhiều hơn.
• Trăn đực có hai mấu cựa ở hai bên khe huyệt, giống như cựa chân gà, có thể dùng để kích thích trăn cái khi giao phối.

Chi tiết về từng loại:

• Trăn đực: Thân hình thon dài, có hai cựa lộ ra bên ngoài, vẩy hậu môn to và chóp vẩy tù. Vẩy quanh hậu môn xếp sát nhau, khi ấn vào hai bên huyệt có thể thấy cơ quan giao cấu.
• Trăn cái: Thân hình to mập, cựa bên hậu môn ngắn và nằm sâu bên trong. Vẩy quanh hậu môn to và không xếp sát nhau, không thấy cơ quan giao cấu.

Một số điều cần lưu ý khi nuôi trăn

• Trăn thường có xu hướng trở nên hung dữ khi chúng đói, trong quá trình lột xác hoặc đang ấp trứng. Những tình huống này khiến chúng trở nên nhạy cảm với những mùi như thuốc lá, hành, tỏi, hay dầu sả, vì vậy, cần phải hạn chế để những mùi này tiếp xúc với chúng. Trong trường hợp mà bạn bị trăn cắn, có thể xử lý bằng cách nhét một ít thuốc lá vào miệng trăn, khi đó nó sẽ nhả ra ngay lập tức.
• Ngược lại, khi trăn đã được cho ăn no thì chúng rất hiền lành, thích được vuốt ve và có thể bế ẵm. Vào mùa hè, trăn có xu hướng thích ngâm mình trong nước. Do đó, cần phải trang bị cho chuồng nuôi một chậu nước lớn hoặc xây dựng bể nước để trăn có nơi dễ dàng vào tắm mát khi thời tiết nóng bức.
• Về chu kỳ lột xác, trăn thường lột xác nhiều hơn trong mùa hè, đặc biệt là trăn non so với trăn già. Khi gần đến thời điểm lột xác, màu da của trăn sẽ chuyển sang sậm hơn, mắt chúng trở nên mờ đục, và trăn sẽ không ăn, đồng thời tìm kiếm những khu vực có nước để nằm nghỉ. Quá trình lột xác của trăn thường kéo dài từ một đến hai tuần.