Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng trị bệnh viêm vú ở bò sữa

Viêm vú là một trong những bệnh thường gặp ở bò sữa, gây thiệt hại không nhỏ cho người chăn nuôi. Bệnh không chỉ làm giảm sản lượng và chất lượng sữa mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe và khả năng sinh sản của bò. Việc nắm rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng trị bệnh viêm vú là vô cùng quan trọng để bảo vệ đàn bò và tối ưu hóa hiệu quả kinh tế. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về vấn đề này.

Nguyên nhân gây bệnh viêm vú ở bò sữa

Viêm vú ở bò sữa là một phản ứng viêm của tuyến vú, thường do vi khuẩn xâm nhập. Tuy nhiên, có nhiều yếu tố tạo điều kiện cho vi khuẩn tấn công và gây bệnh. Dưới đây là một số nguyên nhân chính:

1. Vệ sinh chuồng trại kém

Vệ sinh chuồng trại kém là nguyên nhân hàng đầu gây viêm vú ở bò sữa. Chuồng trại ẩm ướt, bẩn thỉu với nhiều phân và nước tiểu tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn sinh sôi và phát triển mạnh mẽ. Khi bò nằm hoặc tiếp xúc với nền chuồng ô nhiễm, núm vú của chúng dễ dàng tiếp xúc với các tác nhân gây bệnh. Vi khuẩn từ phân và nước tiểu xâm nhập qua lỗ núm vú, đặc biệt là khi núm vú bị tổn thương, gây ra tình trạng viêm nhiễm. Do đó, việc duy trì vệ sinh chuồng trại sạch sẽ, khô ráo là vô cùng quan trọng để ngăn ngừa bệnh viêm vú.

2. Kỹ thuật vắt sữa không đúng

Kỹ thuật vắt sữa đóng vai trò then chốt trong việc phòng ngừa viêm vú. Vắt sữa không đúng cách, ví dụ như không vệ sinh tay và dụng cụ vắt sữa trước và sau mỗi lần vắt, tạo điều kiện cho vi khuẩn lây lan từ môi trường vào núm vú. Vắt sữa quá mạnh tay hoặc sử dụng máy vắt sữa với áp lực không phù hợp có thể gây tổn thương niêm mạc núm vú, tạo vết xước hoặc bầm tím. Việc không vắt hết sữa cũng là một vấn đề, sữa còn sót lại trong bầu vú là môi trường lý tưởng cho vi khuẩn sinh sôi và phát triển, làm tăng nguy cơ viêm vú. Do đó, tuân thủ đúng quy trình vệ sinh và kỹ thuật vắt sữa là vô cùng quan trọng.

3. Dinh dưỡng không hợp lý

Chế độ dinh dưỡng không cân đối, thiếu vitamin và khoáng chất, đặc biệt là vitamin E và Selen, có thể làm suy yếu hệ miễn dịch của bò, khiến chúng dễ mắc bệnh hơn. Ngoài ra, việc thay đổi khẩu phần ăn quá nhanh cũng có thể gây stress và làm tăng nguy cơ viêm vú.

4. Tổn thương núm vú

Tổn thương núm vú là một yếu tố nguy cơ quan trọng gây bệnh viêm vú ở bò sữa. Các tác động vật lý như va chạm với vật cứng trong chuồng, bị dẫm đạp, hoặc do máy vắt sữa hoạt động không đúng cách có thể gây trầy xước, bầm tím, hoặc thậm chí là vết thương hở ở núm vú. Bên cạnh đó, côn trùng cắn, đặc biệt là ruồi và muỗi, cũng có thể tạo ra các vết thương nhỏ trên núm vú. Những tổn thương này phá vỡ lớp bảo vệ tự nhiên của da, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn từ môi trường bên ngoài xâm nhập vào bên trong tuyến vú và gây nhiễm trùng, dẫn đến viêm vú. Việc chăm sóc và bảo vệ núm vú khỏi các tác nhân gây tổn thương là một biện pháp phòng ngừa bệnh viêm vú hiệu quả.

5. Yếu tố di truyền

Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong việc xác định khả năng mắc bệnh viêm vú ở bò sữa. Một số giống bò được di truyền hệ thống miễn dịch yếu hơn, khiến chúng dễ bị nhiễm trùng hơn so với các giống khác. Bên cạnh đó, cấu trúc vú cũng là một yếu tố di truyền. Những giống bò có cấu trúc vú không thuận lợi, chẳng hạn như núm vú quá lớn, quá nhỏ, hoặc hướng núm vú không phù hợp, dễ bị tổn thương hơn trong quá trình vắt sữa hoặc do các tác động bên ngoài. Các tổn thương này tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và gây bệnh viêm vú. Do đó, việc lựa chọn giống bò có hệ miễn dịch tốt và cấu trúc vú khỏe mạnh là một biện pháp quan trọng trong phòng ngừa bệnh viêm vú.

Triệu chứng của bệnh viêm vú ở bò sữa

Triệu chứng của bệnh viêm vú có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh. Dưới đây là một số triệu chứng thường gặp:

1. Triệu chứng lâm sàng

• Sưng, nóng, đỏ, đau ở vú: Bầu vú bị sưng to, nóng khi chạm vào, da vú đỏ và bò có biểu hiện đau khi sờ vào.
• Thay đổi chất lượng sữa: Sữa có thể bị loãng, vón cục, lẫn máu hoặc mủ, có mùi hôi.
• Giảm sản lượng sữa: Lượng sữa tiết ra giảm đáng kể, thậm chí có thể ngừng hẳn.
• Triệu chứng toàn thân: Bò có thể bị sốt cao (40-41˚C), kém ăn, mệt mỏi, bỏ ăn, run rẩy.

2. Triệu chứng cận lâm sàng

Ngoài các triệu chứng lâm sàng, có thể sử dụng các phương pháp xét nghiệm để chẩn đoán bệnh viêm vú, chẳng hạn như:

• Xét nghiệm CMT (California Mastitis Test): Đây là một xét nghiệm nhanh và đơn giản để phát hiện tế bào soma trong sữa, một dấu hiệu của viêm vú.
• Phân lập và định danh vi khuẩn: Xét nghiệm này giúp xác định loại vi khuẩn gây bệnh và lựa chọn kháng sinh phù hợp.

Cách phòng trị bệnh viêm vú ở bò sữa

Phòng bệnh luôn là biện pháp tốt nhất để bảo vệ đàn bò và giảm thiểu thiệt hại kinh tế. Dưới đây là một số biện pháp phòng và trị bệnh viêm vú hiệu quả:

1. Phòng bệnh

• Vệ sinh chuồng trại: Đảm bảo chuồng trại luôn sạch sẽ, khô ráo, thoáng mát. Thường xuyên dọn dẹp phân và nước tiểu, khử trùng chuồng trại định kỳ.
• Vệ sinh vắt sữa: Vệ sinh tay và dụng cụ vắt sữa sạch sẽ trước và sau mỗi lần vắt. Thực hiện đúng kỹ thuật vắt sữa.
• Chăm sóc núm vú: Kiểm tra và xử lý kịp thời các tổn thương ở núm vú. Sử dụng dung dịch sát trùng để nhúng núm vú sau khi vắt sữa.
• Dinh dưỡng hợp lý: Cung cấp đầy đủ dinh dưỡng, vitamin và khoáng chất cho bò, đặc biệt là vitamin E và Selen. Đảm bảo nguồn nước sạch và đầy đủ.
• Kiểm tra định kỳ: Kiểm tra vú bò thường xuyên để phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh. Thực hiện xét nghiệm CMT định kỳ để phát hiện viêm vú tiềm ẩn.
• Chọn giống: Chọn giống bò có khả năng kháng bệnh tốt và cấu trúc vú khỏe mạnh.

2. Trị bệnh

Khi phát hiện bò bị viêm vú, cần điều trị kịp thời để tránh biến chứng và giảm thiểu thiệt hại. Việc điều trị cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ thú y. Các phương pháp điều trị thường bao gồm:

• Sử dụng kháng sinh: Lựa chọn kháng sinh phù hợp dựa trên kết quả kháng sinh đồ.
• Sử dụng thuốc kháng viêm: Giảm viêm và đau cho bò.
• Vắt sữa thường xuyên: Vắt sữa thường xuyên để loại bỏ mủ và vi khuẩn khỏi vú.
• Chăm sóc hỗ trợ: Cung cấp đầy đủ nước và thức ăn dễ tiêu cho bò.

Lưu ý quan trọng: Việc sử dụng kháng sinh cần tuân thủ đúng liều lượng và thời gian theo chỉ định của bác sĩ thú y. Việc sử dụng kháng sinh không đúng cách có thể dẫn đến kháng kháng sinh và gây khó khăn cho việc điều trị sau này.

Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng trị bệnh viêm vú ở bò sữa. Chúc bạn thành công trong việc chăn nuôi!